Trzy główne strategie które stosujemy w nauce samokontroli

to wprowadzenie z a s a d

p r z er y w a n i e różnych aktywności

oraz z a n u r z a n i e.

Samokontrolę uzyskujemy poprzez adaptację do bodźców wywołujących zachowanie trudne oraz dzięki zwiększeniu tolerancji na dyskomfort. Metody które zwykle się stosuje zawierają ekspozycję na bodziec wywołujący zachowanie trudne.

P r z e r y w a n i e polega na krótkotrwałym zatrzymywaniu różnych aktywności ucznia. Takie zatrzymanie wywołuje u niego lekki dyskomfort. Wykonuje się to wielokrotnie w ciągu dnia, I postępuje się tak przez kilka tygodni, aż do uzyskania adaptacji, czyli do momentu kiedy uczeń się przyzwyczai do przerywania dowolnej aktywności na sygnał* ze strony nauczyciela. Co pewien okres sprawdza się czy reakcja dalej jest prawidłowa.

Najlepiej rozpocząć wprowadzanie tej techniki w chwili kiedy uczeń jest w dobrym nastroju, a aktywność w którą jest zaangażowany N I E jest rytualna, przymusowa lub bardzo przyjemna. Jeżeli to się uda, szybko wprowadzamy chwilowe zatrzymanie aktywności również do innych bardziej newralgicznych obszarów.

Celem tej tych działań jest uzyskanie prawie odruchowego i natychmiastowego zatrzymania aktywności ucznia. Przydatne to będzie w sytuacji kiedy uczeń zaatakuje lub jest bliski wyrządzenia komuś krzywdy.

Przydatne to jest również w innych sytuacjach. Część osób z autyzmem nie rozumie że niektóre aktywności mogą skończyć się dla nich niekorzystnie i nie zdają sobie sprawy z zagrożeń na które są narażone. Potrafią n.p. wbiec prosto pod nadjeżdżający samochód.

Głównym celem jest zwiększenie progu tolerancji na dyskomfort.

Z a n u r z a n i e to strategia u której podstaw leży stwierdzenie, że nie ma innego sposobu na zmniejszenie lęku przed nieprzyjemną aktywnością niż doświadczenie. Oczywiście mamy na myśli te aktywności które są tolerowane przez większość ludzi w danej populacji. To wielokrotne zanurzenie w nieprzyjemnej sytuacji aktywuje naturalne procesy adaptacyjne. Takie zanurzenie nie jest przyjemne dla nikogo.

Strach i wszystkie działania które są z nim związane bardzo często kosztują nas więcej niż uczestnictwo w nietolerowanej aktywności. Czasami okazuje się że tak naprawdę ten ,,strach ma wielkie oczy" a aktywność której unikaliśmy jest ...przyjemna. Motywacja ma znaczenie. Bez społecznego wsparcia (a czasami bez nacisku społecznego) nie pokonalibyśmy wielu naszych lęków. Przezwyciężenie lęku uwalnia. Dzięki temu odzyskujemy kontrolę.

W obrębie tej strategii stosujemy kilka technik:

zanurzanie k o n t r o l o w a n e znakiem

zanurzenie p o d p r e s j ą społeczną

zanurzenie z p r z e k i e r o w a n i e m uwagi

Wprowadzenie zasad to zespół działań mających na celu wywołanie prawidłowej reakcji (bądź powstrzymanie reakcji nieprawidłowej) w określonych sytuacjach społecznych.

Pierwsze próby wprowadzenia zasad mogą wyglądać następująco:

• zbliżamy się do ucznia i wymagamy żeby na polecenie słowne wykonał coś co potrafi zrobić,

• trzeba dopilnować wykonania polecenia

• zwykle potrzebne jest wsparcie polecenia jakąś formą podpowiedzi

Minusy:

Wprowadzenie zasad zwykle wiąże się z subiektywnym poczuciem ograniczenia wolności i związku z tym można oczekiwać oporu ze strony ucznia.

Początkowo ilość, czas trwania i nasilenie trudnych zachowań ucznia może wzrosnąć

Potrzebna jest odpowiednia ilość czasu żeby udało się wprowadzić zasady

Zwykle zasady potrzebują zewnętrznego wsparcia w postaci systemu przywilejów i nagród ( za przestrzeganie zasad) oraz konsekwencji (w sytuacji gdy zasady nie są respektowane)

Trzeba zachować zdrowy rozsądek. Może się zdarzyć że nie uda się wprowadzić zasad u kogoś kto ma nad nami przewagę siły szybkości, wytrzymałości czy intelektu

Wprowadzanie zasad trzeba generalizować - zasady zwykle są zachowywane tylko w interakcjach z osobą która pilnuje tego czy są przestrzegane (każdy musi sam zapracować sobie na przestrzeganie zasad przez ucznia)

Plusy

Wprowadzenie zasad porządkuje interakcje ucznia z otoczeniem (przewidywalność i stabilność otoczenia zmniejsza napięcie)

Uzyskanie prawidłowej reakcji na pierwsze polecenie ułatwia wprowadzanie zasad w następnych obszarach

Poprawia się ogólna reaktywność na komunikaty słowne w interakcjach uczeń - nauczyciel

Poprawia się samokontrola ucznia w obecności osoby która jest konsekwentna

Dodatkowe techniki:

• Zwykłe odmawianie czyli stanie na drodze do uzyskania wzmocnienia ("nie")

• Odraczanie uzyskania wzmocnienia ("teraz nie")

• Kontrola wzmocnienia czyli "nie" a za chwilę- jeżeli reakcja dziecka jest prawidłowa "proszę- teraz możesz"

• Aktywne przeciwstawianie się zachowaniom przymusowym- czyli przejmowanie kontroli (ma przymus zamykania drzwi- celowo zostawiamy drzwi otwarte i pilnujemy żeby były otwarte, zamykamy je dopiero gdy uczeń przestaje dążyć do ich zamknięcia

• Technika "WRÓĆ!" czyli przerwanie niepoprawnego zachowania, powrót do sytuacji sprzed niepoprawnego zachowania i wykonanie zachowania właściwego (poprawnego w danej sytuacji)